Солхо касд доштам дар бораи шахсияти устод Тохири Абдучаббор чизе бинависам, аммо хар бор, ки калам ба даст мегирифтам худро нотавонтар аз он медидам, ки ба таври шоиста симо ва шахсияти уро ба дигарон муаррифи кунам. Хар боре, ки ин мавзуъ дубора ба зехнам меомад бо бахонахои гуногун ин амрро ба оянда вогузор мекардам. Ба кавли шоир:
Хар шабе гуям, ки фардо тарки ин савдо кунам,
Боз чун фардо шавад имрузро фардо кунам...
Холо хам ки рузномаи “Миллат” ин мавзуро матрах кард ба далели машгалахои кори ва идори боз хам омодаи анчоми хамчунин коре набудам, аммо аз худфиребихои пуч навиштани матлабе харчанд парешон бехтар аст.
Нуктае солхо дар зехни ман дар мавриди устод Тохир чарх мезад ва ман танхо ба хотири баёни он хозир ба навиштани ин макола шудам ва он чумла ин аст, ки :
Тохири Абдучаббор- бехтарин намунаи рушанфикри комили точик дар карни бистум аст.
Агар дар карни нуздах танхо рушанфикри точик Ахмади Дониш буд дар карни бистум бидуни шак Тохири Абдучаббор намоди рушанфикрии мо точикон аст.
Ин нуктаро набояд фаромуш кард, ки диплом, унвонхои баландболо, маком, тахассус, шиму костюм ва галстук ба хеч вачх аз нишонахои рушанфикри махсуб намешаванд.
Нишонаи аслии рушанфикри- озодаги , доштани диди боз, назари созанда дар бораи ичтимоъ ва истодагиву муковимат дар рохи расидан ба ормонхои мутаолии як миллат аст.
Рушанфикрч тахассус нест, балки талоши хастанопазир барои эхёи хуввият ва шахсияти як миллат мебошад. Инсонхо метавонанд бо фаъолиятхои тахассуси ва корбурди зарфият ва истеъдоди ботинии хеш дар таърих мондагор шаванд, аммо ин хадафи рушанфикри нест. Хадафи рушанфикр барангехтани рухи муштараки як миллат барои шоиста зистани он дар ичтимои башари аст. Ба кавли генерал Хемусу, ки барои иттиходи кабилахои парокандаи нимчазираи Корея талош мекард: “Як миллат дар руи замин сохта намешавад балки дар калби афроди он сохта мешавад.”
Алии Шариати- файласуф ва чомеашиноси номовари Ирони дар мавриди нишонахо ва рисолати рушанфикр фармудааст: “ Рушанфикр ичтимои будан, дар канор ва миёни мардум будан ва дар баробари сарнавишти як миллати асир ва як табакаи махкум, худро мутааххид эхсос кардан аст.
Рушанфикр рисолаташ рахбари кардани сиёсии чомеа нест, рисолати рушанфикр худогохи додан ба матни чомеа аст, факат ва факат хамин ва дигар хеч. Агар рушанфикр битавонад ба матни чомеа худогохи бидихад, аз матни чомеа кахрамононе бархоханд хост, ки лаёкати рахбарии худи рушанфикрро хам доранд ва то вакте ки аз матни мардум кахрамон намезояд, рушанфикр рисолат дорад.”
Вакте Рахматкарим аз беиттилоии як ронандаи такси дар Хучанд аз Тохири Абдучаббор хайратзада мешавад, чойи гила нест. Охир дар ин чомеа Тохири Абдучаббор на “раккоса” аст ва на “хофиз”, ки уро бишносанд. у ахли андеша ва тафаккур аст!
Ба кавли аллома Икбол:
Асри ман донандаи асрор нест,
Юсуфи ман бахри ин бозор нест.
Имруз дар чомеаи мо афроде хастанд, ки бо истифода аз “ганчхои бодоварда” чилд- чилд китоби хазорсахфаии менависанд, ки бо мутолиаи онхо хеч хиссе дар вучуди хонанда такон намехурад ва ба чуш намеояд, аммо бо хондани матлаб ва ё шунидани харфе аз забони як рушанфикри вокеи инсони худогох дигаргун мешавад.
Тохири Абдучаббор низ ба мухотаби хеш хамин нуктаро меомухт. Хама медонанд, ки Тохир агар дарди рушанфикри надошт метавонист бо тахассус ва истеъдоди фавкулодаи хеш дар хар кучое зиндагии осуда ва рохат дошта бошад, аммо у ба хотири анчоми рисолати хеш ба унвони як рушанфикр аз хамаи лаззатхои дуняви сарфи назар кард ва ба ормонхои баланди инсони содик монд. Бо амри такдир бо аксари шахсиятхои фарханги, сиёси, инкилоби ва рухонии точик дар даххаи навади карни бист ошно будам аммо хеч кадом дар фурутани, шикастанафси ва махори хавову хавас ба пои Тохири Абдучаббор намерасид. Хар ки хамнишини Тохир буда ин нуктаро наметавонад инкор кунад. Нишастан дар сухбати у кашиш ва халовати хос дорад. Замони донишчуи хангоме, ки пои сухбати у менишастем ба икрори хамаи дустон аз чумла Шафакати Рачабиён ва Мухаммадрозики Неъмат дар вучуди мо майли бехаду хасри мутолиаи китоб пайдо мешуд
Хадафи устод Тохири Абдучаббор аз аввал ичоди тахаввули фикри ва рухи дар зехни мардуми точик буд, на рохандозии инкилоби ичтимои барои дастёби ба кудрати сиёси. Агар хадафи у чунин мебуд, пас дар низоми гузашта рохаттар метавонист ба макоми баланди сиёси бирасад, аммо ин корро накард.
Ин ки дар харакати сиёсии даххаи навад бархе афроди хангоматалаб ва ситезачу даври у чамъ меомаданд як амри табии буд. Хеч харакат ва хизби сиёсие аз ин гуна офатхо дар амон набуда ва нест. Ба кавли шайх Саъди:
Хар ки ширини фурушад, муштари бар вай бичушад
Ё магасро пар бибандад ё асалро сар бипушад
Зохиран ширинихои дукони Тохири Абдучаббор сарпушида буданд ва магасхо, ки тахаммули кашидани ранчи интизорро надоштанд, ба бозорхои дигар сарозер шуданд.
Марзи шинохти хаку ботил, кавлу амал аст, ки вокеан ин бузургвор мисдоки ошкори он аст. у харгиз бо касе манофеи миллиро бо манофеи гурухиву шахси муомила накард, ки ин амр низ аз нишонахои аслии рушанфикри аст. Хамагон шохид будем, ки дар даххаи навад- даврони бебандубори дар кишвар чи гуна гуруххо ва шахсиятхои сиёси чехра иваз карданд ва зери шиорхои болобаланди “милли” , аммо бо хадафхои судчуёна, манофеи кишвариро бо хам ва бегонагон муомила карданд. Котеият ва садокати устод Тохир ба арзищои милли ва худдори аз анчоми муомила перомуни ин усулхои дахлнопазир бисёре аз хамсафони мугриз ва тамаъчуйи уро хашмгин ва ноумед кард ва онхо бо нисбат додани иттихомоти беасос домани уро рахо карданд ва ба чабхаи хангомачуёну фурсатталабон пайвастанд. Ин гуруххо ва шахсиятхои муддаи тайи ин солхо саргарми муомилаи кудрати сиёси, манофеи иктисоди ва дастёби ба гаразхо ва хаваову хаваси худ шуда аз масоили бунёди ва хастибахши милли фаромуш карданд. Дар ин миён танхо рахбари сиёси ва рушанфикре, ки ба ормонхо ва арзищои милли пойбанд ва содик монд хамин Тохири Абдучаббор буд.
Рушанфикр дар вокеъ як муслехи ичтимои аст, ки фаротар аз ихтисоси хирфаи дар масоили мухими сиёси, иктисоди, ичтимои ва фархангии чомеаи хеш дорои дид ва назари хоси созанда аст. Яке аз вижагихои боризи рушанфикр вучуди ангезаи интикодгарои дар зехни уст, зеро танхо рушанфикрон хастанд, ки пеш аз дигарон сихату саками падидако ва росту дуруги андешахоро дарк ва аз хам чудо мекунанд.
Дар як калом, рушанфикр зимни доштани шинохт ва огохи ба масоил ва падидахо бояд накдгаро, навгаро, амалгаро ва дар нихоят ба ормонхои хеш пойбанд бошад.
Рушанфикр касест, ки фориг аз таассуб ва дур аз фармонбари, бештар кори фикри мекунад ва хосили кораш беш аз он ки чалби нафъи модди ва шахси бошад, халли мушкили ичтимои аст. Хулоса, рисолати рушанфикр- рушангару аст
Хадафи фалсафаи рушангари оростани чахон бо зевари хираду огохи ва дастёби ба адолати ичтимои ва аз байн бурдани чахлу хурофот аст. Дар асри кунуни ба баракати расонахо, бистари накду гуфтугу дар хама олам фарогир шуда ва чомеае, ки аз танкид барошубад нукоти заъфашро ба чойи он ки аз дустон ва дилсузон бишнавад аз бегонагони бемехр дарёфт менамояд. Имруза бисёре аз давлатхои гарби бар ин назарияи сиёси устуворанд, ки бояд “Давлати соя” вучуд дошта бошад. “Давлати соя” иборат аз хизбхо ва афродест, ки кори онхо факат ёфтани айбхо ва заъфхои давлати хоким мебошад. Ин гуна афрод на танхо мавриди бемехри карор намегиранд, балки химоят низ мешаванд ва вучуди онхо барои давлат бисёр зарури ва лозим аст, чун дар байни айбхо ва мушкилоти дигаре, ки онхо метарошанд, гоххо мавридхоеро пайдо мекунанд, ки вокеан айб ва заъфи бузург аст.
Тамоми андешамандон ва хакимони чахон бар ин нукта вахдати назар доранд, ки яке аз шартхои пойдории хукуматхо чалби афроди шоиста дар умури кишвардори аст. Аз чумла, Конфусиюс- хакими Чини дар ин бора гуфтааст: “ хукмрон метавонад бо мухтарам доштани афроди шоиста аз хато дар казоват ичтиноб кунад. Бо дур кардани бадгуён ва чашм фуру бастан бар фиребандагихои зебои, бо чидди нагирифтани сарват ва эхтиром гузоштан ба фазилат ва такво метавонад афроди шоистаро ташфик намояд ва бо кумаки онхо хукуматашро муваффак дорад. Дар як мамлакат агар ба афроди покдоман ва бо истеъдод эътимод нашавад, он мамлакат холи ва бе мутассади хохад монд
Мохи феврал вакте, ки ба аёдати Тохири Абдучаббор ба Техрон рафтам устод чандон вазъи хубе надошт. Бо ин вучуд, сухбатро чун айёми донишчуйи аз мавзуи илму фарханг шуруъ кард. у аз ман мепурсид, ки тайи солхои ахир чи китобхои хубе дар Техрон чоп шудааст ва кадом сохибназари чадиде дар Ирон зухур кардааст, ки ман бехабар монда бошам. Мо ки шадидан нигарони вазъи саломатии у будем, хайратзада шудем. Тули чахор рузе, ки хидмати устод будем сухбати у хама перомуни масоили мухими фарханги, ичтимои ва тозахои илми буд ба тавре ки фаромуш карда будам, ки у барои дармони дарди лоилочи хеш ба Ирон омадааст. Бемор будани уро аз чехраи афсурда ва харфхои духтари мунисаш дар бораи ранчхои шабонаи устод дарк мекардам. Он замон беихтиёр харфхои як фархангии дигари точик, ки барои як хафта ба Ирон омада буд ба хотирам расид, ки бо такаббур ва гилоя мегуфт:” Эй бародар, дар ватани шумо халкамон кок шуд
Холо бубинед, тафовути кор аз кучост то ба кучо
Дасте, ки ба кавли Рахматкарими Давлат “конуни истиклоли миллат”-ро навишт имруз таку танхо сари сохиби худро сила мекунад то ранчи фишори гуддаи (саратони) бар магзи ин марди мунавварфикрро кохиш дихад. Медонам, ки ин навиштахои мо дигар хеч дарди устодро дармон намебахшад, аммо аз назари рухи шояд ин итминон дар вучуди у кавитар гардад, ки саранчом рости бар дуруг пируз аст. Сарнавишти устод Тохири Абдучаббор ва миллати парешонрузгори уро мебинаму ин китъаи аллома Икбол ба зехнам меояд:
Чу барбастам рахти хеш аз ин хок
Хама гуянд, ки бо мо ошно буд
Валекин кас надонист ин мусофир
Чи гуфту бо ки гуфту аз кучо буд
_0_92679.jpg)
